Primjenom intenzivne terapije, zračenja i imunosupresivnih lijekova dolazi do smanjena broja leukocita (<0x109/L), leukocitopenije, bolesnici postaju osjetljivi na infekcije. Prilikom pojave leukocitopenije pokušavamo prevenirati pojavnost infekcije tada se uključuje intestinalna dekontaminacija;sterilna prehrana.
Intestinalna dekontaminacija podrazumjeva profilaktičko uzimanje antimukrobne terapije kako bi se smanjio broj mikroorganizama na koži i sluznicama kod bolesnika koji dobivaju intenzivnu kemoterapiju ili su prošli transplantaciju matičnih stanica.
Sterilna prehrana je termički obrađena hrana, potom sterilizirana. Sterilizira se u zdravstvenim ustanovama, gdje postoje profesionalni sterilizatori,provodi u autoklavu. U kućnim uvjetima procest sterilizacije hrane provodi se pečenjem u pećnici. Već pripremljenu hranu potrebno je staviti u zatvorenu vatrostalnu zdjelu te staviti u pećnicu na 250˚C kroz 20minuta. Kada je postupak gotov ne otvorenu zdjelu donjeti do neutropeničnog bolesnika i tek onda otvoriti. Na taj način sprječava se kontaminacija hrane tijekom transporta.
Svrha sterilne prehrane je smanjeno unošenje mikroorganizama u organizam bolesnika, te sprječavanje nastanka probavnih infekcija. Postupak sterilizacije prolazi i pribor za jelo, peciva, kruh i kolači.
Hrana se poslužuje neposredno nakon sterilizacije, a prethodno istoj posuđe u kojem se sterilizira mora biti dobro oprano detrdžentom i vrućom vodom.
Provedena su istraživanja o korisnosti sterilne prehrane u svijetu; u centrima za transplantaciju koštane srži u SAD-u, ali i na KBC-u Zagreb.
Rezultati istraživanja pokazali su da je velik broj uzoraka stolica bolesnika na sterilnoj prehrani bio negativan na rizične mikroorganizme. Manji broj stolica je bio pozitivan na izolate, no te izolacije bakterija su bile sporadične i nisu uzrokovale kolonizaciju crijeva zbog usvojenog koncepta sterilne prehrane. Dobiveni rezultati potvrđuju uspjeh intestinalne dekontaminacije u kombinaciji sa sterilnom prehranom.
Sterilna prehrana u odnosu na neutropeničnu dijetu daleko je bolji izbor za bolesnika u dubokoj aplaziji. Primjenjuje se određeni period za vrijeme intenzivne kemoterapije, transplantacije koštane srži do oporavka pacijenta, odnosno do porasta broja leukocita. Ovakva prehrana je sigurna, u njoj nema prisutnosti mikroorganizama te ju nazivamo „hranom bez rizika“.
Mateja Dragičević,
bacc.med.tehn.
KBC Zagreb, Zavod za hematologiju